کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک hcm یا بیماری ماهیچه قلب چیست؟

ضخیم شدن بیش از حد عضله قلب کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) نامیده می‌شود. کاردیو میوپاتی انواع مختلفی مانند سف شدن ماهیچه قلب و کاردیومیوپاتی دیلاته و …

این نوع بیماری سفتی دیواره‌های قلب و بهم خوردن عملکرد دریچه‌های قلبی را در پی دارد.

معمولاً سپتوم بین دریچه بیش از سایر قسمت‌ها ضخیم شده و به سمت دریچه آئورت منحرف می‌شود و این موجب انسداد نسبی مسیر خروجی خون خواهد شد.

ممکن است این بیماری مشکلات زیر را ایجاد کند:

• موجب ضخامت ماهیچه­ های قلب شود
• باعث سفتی بطن چپ شود
• باعث تغییراتی در دریچه­ی میترال شود

علائم کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

بسیاری از افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی هییپرتروفیک هیچ علامتی از بیماری ندارند.

برخی از این بیماران تنها علائم خفیفی را تجربه می‌کنند و زندگی نرمالی دارند.

برخی دیگر نیز دچار علائمی می‌شوند که ممکن است با تشدید وضعیت قلب بدتر شوند. علائم کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک ممکن است در هر سنی رخ دهد و شامل موارد زیر می‌باشد:

• احساس فشار یا درد در قفسه سینه (معمولاً در حین ورزش یا فعالیت بدنی رخ می‌دهد. در مراحل پیشرفته بیماری ممکن است فرد در هنگام استراحت یا بعد از غذا خوردن نیز علامتدار شود).
• تنگی نفس (دیس‌پنه) به ویژه در هنگام فعالیت.
• احساس خستگی بیش از حد.
• غش کردن (به دلیل آریتمی، واکنش غیرطبیعی عروق خونی به ورزش و یا بدون علت مشخص رخ می‌دهد).
• تپش قلب (احساس بال بال زدن در قفسه سینه) به دلیل آریتمی‌ها (مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا تاکی کاردی بطنی).
• مرگ ناگهانی (در تعداد کمی از بیماران مبتلا به HCM رخ می‌دهد).
• علائم عمومی مانند تنگی نفس با تقلا در زمان خواب، ضعف عمومی، سرفه هنگام دراز کشیدن، سرگیجه، فشار خون بالا، تورم ران و کف پاها و یا قوزک پا، باد کردن شکم و درد در قفسه سینه هم می‌تواند نشانه‌هایی از این بیماری باشد.

زمانی به دکتر مراجعه کنید که یک یا چند نشانه از کاردیومیوپاتی را داشته باشید.

همچنین اگر شما عزیزان مایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف قلبی هستید، مقاله نحوه پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی از وب سایت دکتر عبدالوهاب برادران را مطالعه فرمایید.

 تشخیص کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک بر اساس سابقه پزشکی (علائم و سابقه خانوادگی بیمار)، معاینه بالینی و نتایج اکوکاردیوگرام تشخیص داده می‌شود:

• اکوکاردیوگرام که به آن سونوگرافی قلب یا اکوی قلب نیز می­گویند به پزشک کمک می­کند تا بتواند وضعیت ماهیچه­ های قلب را ببیند. در صورتی که ماهیچه قلب به صورت غیرطبیعی دچار ضخامت شده باشد یا جریان گردش خون به قلب دچار تنگی یا مسدودی شده و یا اگر دریچه‌های قلب عملکرد عادی نداشته باشند را پزشک در تصویربرداری اکو مشاهده خواهد کرد. برای انجام اکوکاردیوگرام (اکو) مبدلی بر روی پوست قفسه سینه، ناحیه­ای که قلب قرار دارد گذاشته می‌شود و ساختار داخلی قلب نمایش داده می‌شود. مبدل با انعکاس پرتوهای اولتراسوند قلب و ثبت تصاویر متحرک قلب در تشخیص بیماری قلبی موثر است.
• نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (ECG): با اتصال الکترودهایی به قفسه سینه امواج الکتریکی قلب اندازه­گیری می­شود. تست الکتروکاردیوگرام بطن­های بزرگ شده قلب و آریتمی­های قلب را تشخیص می­دهد و به صورت نمودار بر روی نوار کاغذیِ بلندی که مخصوص نوار قلب است، پیوسته ثبت می‌کند.
• رادیوگرافی یا رادیولوژی قفسه سینه: رادیوگرافی قفسه سینه، عکسی است که با استفاده از اشعه ایکس از راه­های تنفسی، عروق خونی، قلب، ریه­ها، قفسه سینه، ستون فقرات و مهره ها گرفته می شود.
• آزمایشاتی از جمله آزمایش خون، تست ورزش، کاتتریزاسیون قلب، CT اسکن و MRI نیز ممکن است کمک کننده باشد.

انواع کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

این عارضه در تیغه میانی قلب که سپتوم می­نامند رخ می­دهد. سپتوم سمت چپ و راست قلب را از هم جدا می‌کند. کاردیومیوپاتی زمانی رخ می­دهد که دیواره عضلانی بین بطن­ها (سپتوم) ضخیم شود. کاردیومیوپاتی یا بیماری التهابی ماهیچه قلب با توجه ‌به اینکه آیا موجب مسدود شدن جریان خون می­شود یا نمی­شود، به دو نوع تقسیم می‌شود:

۱. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسدادی (HOCM)

در صورتی که سپتوم ضخیم شده منجربه کوچک شدن فضای بطن شود، باعث کاهش جریان خون از بطن چپ به آئورت شده ویا حتی کاملاً راه آئورت را مسدود می­کند (انسداد مجرای خروجی).

بطن‌ها برای جبران تنگی کانال یا انسداد آن، باید خون را با شدت بیشتری پمپاژ کنند. این نوع ازکاردیومیوپاتی هیپرتروفیک را کاردیومیوپاتی انسدادی می­نامند.

۲. کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک غیرانسدادی

این امکان وجود دارد که کاردیومیوپاتی موجب ضخیم شدن سایر نواحی قلب شود، مانند قسمت پایینی قلب یا  رأس قلب، بطن چپ ویا بطن راست.

که این نوع از ضخامت عضله قلب را کاردیومیوپاتی غیرانسدادی هیپرتروفیک می­نامند. هرچند ممکن است در نوع کاردیومیوپاتی غیرانسدادی، ظرفیت قلب و میزان خونی که درون حفره بطن می‌تواند جای گیرد کاهش یابد، اما منجر به انسداد و جلوگیری از جریان خون نمی‌شود.

علت کاردیومیوپاتی گشاد شده

علل کاردیومیوپاتی عموماً ناشناخته است. می‌توان گفت حدوداً یک سوم افرادی که به کاردیومیوپاتی گشاد شده دچار هستند، این بیماری را از والدین خود به ارث برده‌اند.

در واقع این بیماری یک بیماری ژنتیکی است که به دلیل تغییرات ژنتیکی (جهش ژنی) رخ می­دهد و باعث می­شود که عضلات قلب ضخیم شوند.

برخی بیماری‌ها، شرایط و مواد نیز می‌توانند باعث این بیماری شوند: الکل، سمومی مانند فلزات سنگین، عوارض بارداری، حمله قلبی، فشار خون بالا، دیابت، بیماری تیروئید، هپاتیت، ویروس HIV، داروهای غیرقانونی مانند کوکائین و آمفتامین، عفونت‌ها به ویژه عفونت‌های ویروسی که عضله قلب را ملتهب می‌کنند.

درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

درمان HCM به فاکتور‌های متعددی از جمله وجود تنگی در مسیر خروجی خون، عملکرد قلب و وجود آریتمی بستگی دارد. هدف از درمان، جلوگیری از بروز علائم و عوارض می‌باشد. با شناسایی عوامل خطر و پیگیری منظم، تغییر سبک زندگی، دارودرمانی و جراحی می‌توان به این هدف دست یافت.

تغییر سبک زندگی

رژیم غذایی: در صورتی که پزشک مصرف مایعات را برای بیمار محدود نکرده باشد (در صورت وجود علائم نارسایی قلبی ممکن است محدودیت مصرف مایعات و نمک برای برخی از بیماران ضروری باشد) بهتر است بدن بیمار هیدراته نگه داشته شود. می‌توانید از پزشک در مورد دستورالعمل‌های رژیم غذایی از جمله مصرف نوشیدنی‌های الکلی و محصولات کافئین دار سوال کنید.

ورزش: اینکه می‌توانید ورزش کنید یا نه به نظر پزشک بستگی دارد. معمولا انجام تمرینات هوازی غیر رقابتی برای افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی منعی ندارد. این بیماران نباید وزنه برداری کنند. ممکن است پزشک بر اساس علائم و شدت بیماری، ورزش کردن را برای شما ممنوع کند.

ویزیت منظم پزشک: بیماران مبتلا به HCM باید جهت پیگیری دقیق به طور سالانه توسط متخصص قلب ویزیت شوند. البته پس از تشخیص اولیه ممکن است فواصل ویزیت‌ها کوتاه‌تر باشد.

اگر شما عزیزان مایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ویزیت مجازی هستید، مقاله چه افرادی می‌توانند از ویزیت مجازی استفاده کنند؟ از وب سایت دکتر عبدالوهاب برادران را مطالعه فرمایید.

دارو درمانی

معمولاً دارو‌ها با هدف درمان علائم و جلوگیری از تشدید عوارض ناشی از HCM تجویز می‌شوند. داروها می‌توانند به استراحت قلب کمک کرده و میزان انسداد را کاهش دهند.

پزشک بتابلاکر‌‌ها‌ و مسدود کننده‌های کانال کلسیم را با هدف افزایش توانایی پمپاژ قلب تجویز می‌کند. در صورت ابتلا به آریتمی پزشک داروهایی را برای کنترل ضربان قلب یا کاهش آریتمی تجویز خواهد کرد.

در صورت ابتلا به این بیماری بهتر است از مصرف داروهای خاص مانند نیترات‌ها (زیرا فشار خون را پایین می‌آورند) یا دیگوکسین (زیرا نیروی انقباض قلب را افزایش می‌دهد) پرهیز کنید.

داروها به درمان علائم غیر انسدادی HCM کمک می‌کنند. می‌توان با کمک دارو و تغییر رژیم غذایی سیر پیشرفت نارسایی قلبی را کنترل کرد. پزشک بر اساس وضعیت بیمار، داروهای مناسب را تجویز خواهد کرد.

اقدامات قابل انجام برای درمان کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک

سپتال میکتومی یا برداشتن قسمتی از سپتوم: طی این روش جراح بخشی از دیواره ضخیم سپتوم قلب را بر می‌دارد. با این کار مسیر خروجی خون از بطن چپ به آئورت باز می‌شود.

ابلیشن با اتانول: ابتدا متخصص قلب با کاتتریزاسیون قلبی مسیر خون‌رسانی سپتوم را تغییر می‌دهد. سپس بالن کاتتر به داخل شریان وارد شده و باد می‌شود. با تزریق ماده حاجب می‌توان دیواره‌ی متورم سپتوم، که گذرگاه خون از بطن چپ به آئورت را باریک کرده است، مشخص کرد. پس از شناسایی محل غیر طبیعی مقدار کمی الکل خالص از طریق کاتتر به محل مورد نظر تزریق می‌شود. تماس با الکل موجب از بین رفتن سلول‌ها و حمله قلبی خفیف «کنترل شده» خواهد شد. اندازه‌ی سپتوم طی ماه‌های بعدی طبیعی‌تر شده و مسیر جریان خون باز می‌شود.

دفیبریلاتور کاردیوورتر قابل کاشت (ICD): استفاده از ICD به افرادی که در معرض آریتمی‌های تهدید کننده حیات یا مرگ ناگهانی قلبی هستند، پیشنهاد می‌شود. ICD به طور مداوم ریتم قلب را کنترل می‌کند. در صورت تسریع یا غیرطبیعی شدن ریتم، دستگاه با ارسال شوک عضله قلب را مجبور به ضربان ‌سازی نرمال می‌کند.

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک، مرگ ناگهانی و اندوکاردیت

تعداد کمی از افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک از جمله افراد زیر در معرض خطر مرگ ناگهانی قلبی قرار دارند:

• افرادی که یکی از اعضای خانواده آن‌ها دچار مرگ ناگهانی قلبی شده است.
• افراد جوان مبتلا به HCM که چندین بار غش کرده‌اند.
• کسانی که پاسخ فشار خون آن‌ها به ورزش غیر طبیعی است.
• بزرگسالانی که سابقه آریتمی با ضربان قلب سریع دارند.
• کسانی که علائم شدید دارند و عملکرد قلبی آن‌ها ضعیف است.

در صورت وجود دو یا چند ریسک فاکتور مرگ ناگهانی قلبی، پزشک با تجویز دارو یا تعبیه ICD تلاش می‌کند تا از ایجاد آریتمی جلوگیری کند. تعداد کمی از بیماران مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک در معرض خطر مرگ ناگهانی قلبی هستند. شما می‌توانید نگرانی‌های خود را با پزشک در میان بگذارید.

اگر شما عزیزان مایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ارتباط روزه و بیماری‌های قلبی هستید، مقاله روزه و بیماری‌های قلبی  از وب سایت دکتر عبدالوهاب برادران را مطالعه فرمایید.

بارداری و کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM)

بیماری ماهیچه­ قلب در زنان باردار در حالتی که روند افزایشی داشته باشد قابل تشخیص است. زنان مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک به‌راحتی می­توانند بارداری را سپری کنند.

خطر HCM در خانم­هایی بیشتر است که پیش از بارداری دارای علائم هستند ویا به گرفتگی شدید مجرای آئورت دچار هستند.

قبل از اقدام به فرزند آوری نیاز است که خانم­های مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک یک سری آزمایشات و بررسی خطرات احتمالی برای مادر و جنین و همچنین مشاوره ژنتیکی انجام شود.

چگونه می‌توان از بروز اندوکاردیت جلوگیری کرد؟

افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک انسدادی نسبت به دیگران در معرض خطر بیشتر ابتلا به اندوکاردیت عفونی قرار دارند. این مشکل یک بیماری جدی و تهدید کننده حیات است. بیماران مبتلا به HCM بهتر است نکات زیر را رعایت کنند:

به پزشک و دندانپزشک در مورد ابتلا به کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک اطلاع دهید. شاید لازم باشد قبل از انجام پروسیجر‌های خونریزی دهنده (مانند دستکاری دندان، دستگاه تنفس و گوارش) آنتی بیوتیک مصرف کنید.

در صورت مشاهده علائم عفونت با پزشک خود تماس بگیرید.

از دندان‌ها و لثه‌های خود مراقبت کنید.

و در صورتی که علائم زیر را مشاهده کردید سریعاً به پزشک مراجعه نمایید:

1. تب شدید و بالای 38 درجه
2. تعریق و احساس لرز
3. بثورات پوستی و حساسیت
4. احساس درد، تورم و قرمزی
5. زخمی که با گذشت زمان بهبود نمی یابد، زخم چرکی یا قرمز
6. احساس خارش در گلو، گلو درد یا درد گلو هنگام بلعیدن غذا
7. گرفتگی بینی یا آبریزش­بینی، سردرد، سینوزیت و یا احساس گزگز در سینوس­ها
8. داشتن سرفه ­های خشک یا خلطی بیشتر از 2 روز
9. مشاهده­ی لکه­های سفید در دهان مثل روی لوزه­ها، ته­حلق یا زبان
10. داشتن حالت تهوع و استفراغ و اسهال

سخن پایانی

کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM) نوعی بیماری ژنتیکی است که باعث ضخیم شدن عضله قلب می‌شود و شخص را برای همیشه با این عارضه درگیر می­کند.

این بیماری در مراحل پیشرفته در برخی اشخاص، می‌تواند باعث مرگ زودرس، ایست قلبی و یا ناتوانی­های شدید قلبی شود. این بیماری اغلب بدون علامت است و در صورتی که علائمی هم داشته باشد، علائمی مشابه سایر بیماری‌های قلبی خواهد بود.

در حال حاضر راهی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری وجود ندارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم گفته شده حتماً به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه نمایید تا در اسرع وقت فرایند درمانی برای بیمار آغاز شود.

شما برای دریافت نوبت ویزیت توسط دکتر عبدالوهاب برادران بهترین پزشک قلب و عروق در غرب تهران می­توانید از طریق سایت اقدام نموده و برای مشاوره حضوری نوبت بگیرید.

دکتر عبدالوهاب برادران متخصص قلب و عروق در تهران