می خواهم از یک عضو کوچک و خستگی ناپذیر در سمت چپ قفسه سینه هایمان برایتان بنویسم. از پیش از آنکه چشم به جهان بگشاییم درست تا آخرین لحظه زندگی مان، قلب ما بی وقفه میتپد. زمانی که عزیزانمان را در آغوش میکشیم، عشق را در قلب خودمان احساس میکنیم و با حس کردن ضربان قلب یکدیگر احساس آرامش میکنیم. در این مقاله با یک نوع خاص از انواع بیماری های قلبی آشنا میشویم. در مقاله ای دیگر از همین سایت درباره سایر انواع بیماری های قلبی نوشته ایم. کاردیومیوپاتی یا بیماری عضله قلب نوعی بیماری پیشرونده قلبی است. در این وضعیت قلب به طور غیرطبیعی بزرگ، ضخیم و یا سفت میشود.
در نتیجه ی این اتفاق دیگر ماهیچه‌ی قلب قادر به پمپاژ کارآمد خون نبوده و دچار نارسایی میشود. پیامد اصلی نارسایی قلبی پس زدن خون به ریه‌ها و سایر قسمت‌های بدن می‌باشد. این بیماری اغلب با ایجاد آریتمی همراه است. کاردیومیوپاتی اتساعی (دیلاته)، ایسکمیک و محدود کننده از انواع اصلی کاردیومیوپاتی محسوب میشوند. با مطالعه این مقاله در مورد کاردیومیوپاتی دیلاته، علائم و مراحل تشخیص و درمان آن بیشتر بدانید.
کاردیومیوپاتی دیلاته
کاردیومیوپاتی دیلاته(DCM) نوعی گشاد شدگی عضله ی قلب است. وضعیتی است که در آن بطن چپ، محفظه پمپاژ اصلی قلب، بزرگ و گشاد می شود. همانطور که محفظه بزرگتر می شود، دیواره عضلانی ضخیم آن کشیده می شود و نازک تر و ضعیف تر می شود. این اتفاق باعث می شود قلب بیمار به خوبی نتواند خون را پمپاژ کند.
ویژگی های بیماری کاردیومیوپاتی دیلاته چیست؟
- کاردیومیوپاتی اتساعی (DCM) یک بیماری عضله قلب است.
- در این بیماری بطن چپ که حفرهی اصلی پمپاژ قلب است، دچارکشیدگی و نازکی (گشاد شدگی) میشود این وضعیت موجب کاهش توانایی قلب برای پمپاژ خون میشود.
- در نتیجه این اتفاق بطن به خوبی از خون پر نمی‌شود (بطن‌ها در هنگام استراحت ماهیچه قلب از خون پر میشوند). با گذشت زمان، درگیری بطن چپ سایر حفرههای قلبی را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
- ممکن است کاردیومیوپاتی اتساعی علائمی نداشته باشد، ولی میتواند جان برخی افراد را تهدید کند.
- کاردیومیوپاتی دیلاته، از علل شایع نارسایی قلبی است که میتواند منجر به ضربانهای قلبی نامنظم یا همان آریتمی قلبی، لختگی خون و حتی موجب مرگ ناگهانی فرد شود.
- این بیماری محدودیت سنی نداشته و می تواند در نوزادان و کودکان نیز اتفاق افتد، ولی اغلب این بیماری در بین مردان ۲۰ الی۵۰ ساله شیوع بیشتری دارد.
کاردیومیوپاتی اتساعی چه علائمی دارد
بسیاری از افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی اتساعی علامتی از بیماری ندارند. برخی از این بیماران تنها دچار علائم خفیف میشوند و زندگی نرمالی دارند. علائم برخی از بیماران با تشدید وضعیت قلب بدتر میشود. علائم DCM ممکن است در هر سنی رخ دهد و شامل موارد زیر می‌باشد:
- تنگی نفس
- تورم پاها (اِدم) تورم مچ پا انگشتان و کف پا
- خستگی
- افزایش وزن و ورم شکمی
- غش کردن
- تپش قلب ( فلاتر سینه به دلیل ایجاد آریتمی)
- سرگیجه یا سبکی سر
- آیتم #3 در لیست
- احساس درد یا فشار در قفسه‌ی سینه
- ایست قلبی و مرگ ناگهانی
- ایجاد لخته در بطن چپ به دلیل تجمع خون در بطن: ممکن است لخته خون جابجا شده و وارد شریان‌ها شود. ورود لخته به شریان‌های مغزی موجب اختلال جریان خون مغز و سکته مغزی میشود. لخته‌ی جابجا شده میتواند جریان خون ارگان‌های شکم یا پاها را نیز مسدود کند.
کاردیومیوپاتی اتساعی به چه دلایلی ایجاد میشود؟
کاردیومیوپاتی اتساعی یا DCM ممکن است برای ما به ارث رسیده باشد؛ اما معمولاً علل دیگری از جمله موارد زیر در ایجاد آن نقش دارند:
- بیماری شدید عروق کرونر و سکته قلبی
- فشار خون بالای مزمن
- آیتم #3 در لیست
- کلسترول بالا
- کم خونی شدید
- اعتیاد به الکل
- بیماری تیروئید
- چاقی و اضافه وزن
- اختلال متابولیک مثل دیابت و تیروئید
- نارسایی دریچه قلب
- اختلال متابولیک مثل دیابت و تیروئید
- ضربان قلب بالا به صورت مزمن ( تاکیکاردی مزمن)
- مصرف داروهای آسیب رسان به قلب مثل داروهای ضدافسردگی یا داروهای شیمیدرمانی
- کمبود ویتامین و سوء تغذیه مزمن و شدید :کمبود برخی از ویتامین‌ها مثل ( ویتامین ب-۱) و املاح طبیعی مانند سلینیوم، کلسیم، نیاسین منیزیم و اسید فولیک می تواند موجب تشدید بیماری عضله قلب شود.
- عفونت‌های ویروسی قلب
- همچنین امکان دارد، بعضی از خانم ها پس از زایمان دچار کاردیومیوپاتی اتساعی شوند. به این وضعیت کاردیومیوپاتی پس از زایمان می‌گویند.
عوامل موثر بر کاردیومیوپاتی دیلاته
کاردیومیوپاتی اتساعی بیشتر در آقایان سنین ۲۰ تا ۵۰ سال اتفاق میافتد. ولی در خانم ها نیز احتمال رخ دادن این بیماری وجود دارد. عوامل ذکر شده در پایین میتواند از عوامل خطر باشد:
- در صورتی که عضله قلب در اثر حمله قلبی دچار آسیب دیدگی شده باشد
- وجود سابقه خانوادگی ابتلا به کاردیومیوپاتی دیلاته
- اختلالات سیستم ایمنی که موجب التهاب عضله قلب میشود، مانند لوپوس
- اختلال عضلانی سیستم عصبی، مثل دیستروفی عضلانی
- ابتلا به بیماریهای روماتولوژی؛ گروهی از بیماریهای روماتیسمی و اختلال بافت همبند میتوانند موجب کاردیومیوپاتی شوند. برای مثال بیماریهایی مانند اسکلرودرمی، آرتریت روماتویید و لوپوس میتوانند موجب بیماری کاردیومیوپاتی و یا تشدید آن شوند.
تشخیص کاردیومیوپاتی دیلاته چیست؟
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب(ECG):
انجام نوار قلب میتواند بزرگ شدگی قلب (کاردیومگالی)، زیاد شدن ضخامت دیواره قلب (هیپرتروفی)، اختلال ریتم قلبی (آریتمی) و … را مشخص نماید. همچنین در صورت وجود گرفتی عروقی شدید و یا سکته قلبی که یکی از علتهای کاردیومیوپاتی است را نیز میتواند نشان دهد ولی گاهی نیز میتواند طبیعی باشد.
رادیوگرافی یا عکس برداری قفسه سینه:
عکس قفسه سینه می تواند بزرگی قلب (کاردیومگالی) و همچنین احتقان ریوی را نشان دهد. رادیوگرافی در تشخیص افتراقی دلایل تنگی نفس نیز موثر است.
اکوکاردیوگرام (اکو):
با نمایش ساختمان قلب از جمله اندازه حفرات و نیز عملکرد قلب مانند برون ده قلبی EF روش اصلی تشخیص الیه کاردیومیوپاتی ها است.
تست ورزش: این تست برای پیدا کردن دلیل ایسکمیک کاردیومیوپاتی کاربرد دارد. گاهی نیز برای تعیین کلاس عملکردی بیمار انجام می شود.
کاتتریزاسیون قلبی:
گاهی نیاز است که برای تشخیص دقیق علت بیماری نمونه برداری بیوپسی از بافت دیواره قلب انجام شود. یا جهت بررسی میزان دقیق عوارض کاردیومیوپاتی نیاز به تعیین میزان فشار درون حفرههای قلبی است. در این روش، یک لوله بایک و بلند به نام کاتتر از طریق شریان فمورال در ران یا سرخرگ رادیال در مچ دست به داخل قلب رسانده میشود. سپس با کاتتر نمونه کوچکی از قلب بیمار گرفته و بررسی پاتولوژی انجام میشود ، همچنین با کمک کاتتریزاسیون میتوان فشار درون حفرههای قلب را اندازه‌گیری کرده و یا آنژیوگرافی قلب انجام داد، تا اطمینان پیدا کنند که انسداد عروق کرونر قلب علت کاردیومیوپاتی نیست.
آزمایش خون
سی تی اسکن
MRI
اقدامات درمانی موثر بر دیلاته
درمان بیماران مبتلا به کاردیومیوپاتی اتساعی با تقویت قلب و خروج مواد موجود در جریان خون که موجب بزرگی و تشدید علائم میشود، امکان پذیر است. در ادامه اقدامات لازم برای درمان و بهبود این بیماری را با توجه به نوع اقدامات در سه دسته مورد بررسی قرار میدهیم:
- دارو درمانی
- فرایندهای درمانی (Procedures)
- تغییر سبک زندگی
دارو درمانی در کاردیومیوپاتی
پزشک بسته به شرایط خاص شما داروهای زیر را برای کنترل نارسایی قلبی تجویز خواهد کرد:
- بتا بلاکر‌ها: می توانند موجب بهبود عملکرد قلب شده و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند، همچنین این داروها میتوانند خطر مرگ ناگهانی و ایست قلبی بدلیل آریتمی را در بیماران مبتلا به بیماری عضله قلب کاهش دهد.
- مهارکننده‌ی ACE یا ARB: گروهی از داروها هستند که در درمان فشار خون بالا کاربرد دارد.
- داروهای دیورتیک (مدرها): با خروج مایعات اضافی بدن از تجمع مایعات جلوگیری میکنند.
- داروهای کنترل کننده یا کاهنده ضربان قلب: در صورت ابتلا به آریتمی.
- داروهای رقیق کننده خون: جهت جلوگیری از تشکیل لخته.
بهترین درمان برای دیلاته
افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی اتساعی شدید ممکن است به یکی از فرایندهای زیر نیاز داشته باشند:
ضربان ساز دو بطنی یا پیس میکر
تحریک بطن راست و چپ با این دستگاه به افزایش قدرت انقباضات قلبی کمک می‌کند. این کار به دلیل بهبود علائم و فراهم شدن امکان ورزش برای برخی از بیماران سودمند است. تعبیه دستگاه به برخی از بیماران مبتلا به انسداد الکتریکی یا برخی از برادی کاردی‌ها (کاهش سرعت ضربان قلب) نیز کمک می‌کند.
دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD)
تعبیه این دستگاه به افرادی که در معرض آریتمی‌های تهدید کننده حیات یا مرگ ناگهانی قلبی هستند، پیشنهاد میشود. ICD به طور مداوم ضربان قلب را کنترل می‌کند. در صورت تسریع یا غیرطبیعی شدن ریتم قلب، دستگاه با ارسال شوک عضله قلب را مجبور به ضربان سازی نرمال می‌کند.
جراحی
ممکن است پزشک جراحی عروق کرونر یا دریچه را به شما توصیه کند. گزینه‌های جراحی شامل ترمیم بطن چپ یا تعبیه دستگاه بهبود دهنده کار قلبی می‌باشد.
پیوند قلب
این جراحی تنها به بیمارانی که در مراحل انتهایی نارسایی قلبی هستند، توصیه میشود. برای اینکه بیمار کاندید پیوند شود بایستی فرایند انتخابی سفت و سختی را طی کند؛ زیرا تعداد قلب‌هایی که میتوان مورد استفاده قرار داد بسیار محدود هستند و باید قلب بقدری بیمار باشد که انجام این عمل ضروری تلقی شود. علاوه بر این موارد، بیمار باید بقدری سالم باشد که بدن او بتواند این جراحی بزرگ را تحمل کند.
تغییر سبک زندگی برای بهبود بیماری قلبی
و اما در نهایت لازم است در مورد مسئلهای ظاهراً کوچک ولی بسیار پر اهمیت برایتان بنویسم. سبک زندگی ما مسئله ای است که نه تنها برای بهبود مشکلات قلبی، توجه به آن لازم است بلکه حتی برای پیشگیری از بیماری و حفظ سلامتی مان نیز حائز اهمیت است. برای پیشگیری از بیماری های قلبی، داشتن تحرک کافی و برنامه غذایی مناسب در سبک زندگی مان ضروری است. ایجاد عادتهای سبک زندگی سالم، می تواند در پیشگیری از مبتلا شدن به این بیماری و بسیاری از بیماریها و به کم کردن اثرات کاردیومیوپاتی دیلاته کمک کند. اگر به کاردیومیوپاتی دیلاته مبتلا هستید سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید:
- از مصرف سیگار و دخانیات اجتناب کنید.
- مصرف مشروبات الکلی را از برنامه خود حذف کنید و یا حداقل میزان مصرف را کم نمایید.
- به هیچ وجه از مواد مخدر استفاده نکنید.
- رعایت رژیم غذایی سالم، به خصوص رعایت رژیم غذایی کم نمک.
- رعایت تناسب اندام و وزن سالم
- داشتن برنامهی ورزشی مناسب که مورد تایید پزشک معالج شما باشد.
- داشتن برنامهی استراحت و خواب کافی
- برای مطالعه بیشتر در مورد تاثیر سبک زندگی به ویژه مصرف سیگار بر ابتلا به بیماری های قلبی اینجا کلیک کنید.
انواع کاردیومیوپاتی ها:
- کاردیومیوپاتی اتساعی یا دیلاته (DCM): در این بیماری عضلات قلب ضعیف و شل شده و به همین علت قلب و حفرههای قلب بزرگ میشوند و قلب دچار نارسایی و ضعف می شود.
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM): در این بیماری که زمینهی کاملاً ژنتیکی دارد عضلات قلب بیش از حد رشد کرده و ضخامت دیواره قلب به چندین برابر حالت نرمال افزایش مییابد.
- کاردیومیوپاتی تحدیدی یا رستریکتیو (RCM): در این نوع ازکاردیومیوپاتی, دیوارهی حفرههای قلب به دلیل رسوبات جداره قلب، سفت و مقاوم می شوند ولی با این حال قدرت انقباض حفرهها سالم است.
- کاردیومیوپاتی ناشی از آریتموژن بطن راست: این نوع کاردیومیوپاتی، یک نوع اختلال در سمت راست قلب و بطن راست است. گرچه احتمال دارد در ادامه و با پیشرفت بیماری، بطن چپ نیز درگیر این بیماری شود. در این بیماری بطن راست بافت عضلانی خود را از دست داده و بافت چربی جایگزین بافت عضلانی می شود.
- کاردیومیوپاتی ناشی از داروهای شیمی درمانی: اغلب داروهای شیمی درمانی اثرات ضعیف کننده روی عضلات قلب دارند و می توانند موجب نارسایی قلبی شوند.
- کاردیومیوپاتی ناشی از مصرف الکل: مصرف بیش از حد مصرف الکل و مشروبات الکلی، میتواند باعث آسیب به عضلات و بافت قلب شده و موجب بزرگ شدن قلب و نارسایی مزمن قلبی گردد.
- کاردیومیوپاتی ناشی از استرس: این بیماری قبلاٌ به نام سندروم تاکوتسوبو شناخته میشد، یک نارسایی قلبی شبیه به سکته قلبی است که بر اثر استرس و فشارهای روحی شدید رخ میدهد.
دکتر عبدالوهاب برادران متخصص قلب و عروق در تهران
