عوارض واریس پشت زانو شامل درد زیاد، خارش، درمواردی، زخم های واریسی میشود. پس بهترین راه برای جلوگیر از این عوارض دردناک درمان واریس پا است. در روش های جدید درمان واریس پشت زانو، بعد از روش‌های نابودسازی، ورید عمقی‌تر درمان‌شده ممکن است به مدت 3-5 روز دردناک باشد که قسمتی از واکنش به درمان است و خوب میشود. داروهای ضددرد و ضدالتهاب به بهبود این درد برای چند روز کمک می‌کنند.
بعد از فلبکتومی برش‌های کوچک روی پا معمولا به وسیله چسب پوست یا چسب نواری بیشتر بسته می‌شوند تا بخیه زدن. اگر از بخیه زدن استفاده شود، از نخ قابل‌جذب معمولا استفاده میشود. وریدهای واریسی، وریدهای گشاده شده ای زیر پوست پا هستند. این وریدهای غیرطبیعی، شایع هستند، خطرناک نیستند، اما ممکن است علائمی ایجاد کنند.
نقش دریچه ی رگ ها
وریدهای طبیعی برای حفظ حرکت خون به سمت بالا به دریچه‌هایشان متکی هستند. در وریدهای واریسی این دریچه‌ها عملکردشان را ندارند و جریان خون آهسته یا حتی برعکس است. برای درمان موفقیت‌آمیز وریدهای واریسی علاوه بر حذف یا کاهش گشادشدگی وریدها، دریچه‌های نقص‌دار باید مدیریت شوند. دو محل مهم ایجاد دریچه‌های نقص‌دار کشاله ران و پشت زانو هستند. عملکرد وریدها با یک اسکن سونوگرافی (دوپلکس) ارزیابی میشود.
مطالعه بیشتر: دکتر واریس در غرب تهران
عوارض واریس پشت زانو چیست؟
فشار در این عروق به‌ویژه زمان ایستادن می‌تواند موجب درد، التهاب و گاهی تغییرات پوستی (تغییر رنگ به سمت قهوه‌ای، اگزما، زخم) شود. وریدهای واریسی گاهی لخته (ترومبوز) ایجاد می‌کنند که باعث میشود ورید سرخ، سفت و در لمس دردناک شود، حالتی که فلبیت نامیده میشود. اگر وریدهای واریسی دچار آسیب شوند، مستعد ایجاد کبودی یا گاهی خونریزی هستند.
چه چیزی باعث ورید واریسی میشود؟
چند فاکتور محتمل وجود دارد:
- دریچه‌های نقص‌دار
- ضعف ارثی دیواره‌ی ورید
- ایستادن طولانی (شغلی)
- افزایش فشار وریدی و اثرات هورمونی در بارداری
- بعد از آسیب به عروق عمقی پا (DVT)
- افزایش شیوع با افزایش سن
درمان‌های ممکن کدام هستند؟
بسیاری از افراد با این کار‌های ساده بهبود پیدا می‌کنند؛
ورزش کردن و درمان واریس
ورزش. پیاده‌روی، دویدن، دوچرخه‌سواری و شناکردن همه سودمندند. پیاده روی آسان‌ترین‌شان است و استفاده از عضلات ساق پا مستقیما خون را در وریدهای پای در حال حرکت، به سمت بالا به گردش در‌می‌آورد.
اجتاب از یک جا نشستن طولانی مدت
از یک جا نشستن و بی تحرکی وحتی ایستادن به مدت طولانی دوری کنید.
بالا آوردن پاها
بالا آوردن پاها هر زمان که ممکن است. هر میزان بالا آوردن سودمند است اما اگر بتوانید پاها را تا بالای سطح قلب (سینه) بالا بیاورید، به طور ویژه سودمند خواهد بود.
لاغر کردن و تاثیر آن در درمان واریس پشت زانو
اگر اضافه‌وزن دارید، سعی کنید برای رسیدن به وزن ایده‌آلتان/هدفتان وزنتان را کاهش دهید.
استفاده از جوراب واریس
یکی از روش های درمان خانگی واریس در خانه استفاده از جوراب واریس حمایتی ارتقا یافته (graduated support stockings) در طول روز است. این جوراب‌ها را می‌توانید از داروخانه‌ها یا از طریق نسخه تهیه کنید. فشار این جوراب طوری طراحی شده که در ناحیه مچ پا بیش‌ترین میزان باشد و به تدریج به سمت بالا کاهش پیدا کند [به همین دلیل به آن‌ها graduated گفته میشود]. این موضوع به برگشت خون به سمت بالا در وریدها کمک می‌کند. یک جوراب تا زیر زانو معمولا کفایت می‌کند.
فوم اسکلروتراپی (foam sclerotherapy)
بعضی مواد شیمیایی وقتی به داخل وریدها تزریق شوند باعث التهاب آن‌ها می‌شوند و طی زمان، اسکار شدن باعث از بین رفتن وریدها میشود. وریدهای با دریچه‌های نقص‌دار و گشادشدگی، می‌توانند به این طریق درمان شوند. به این درمان اسکلروتراپی گفته میشود و سال‌هاست که انجام میشود. مخلوط کردن مواد شیمیایی با هوا برای ساختن فوم پیشرفت اخیر این روش است که نتایج بهتری می‌دهد. از دیگر پیشرفت‌ها، سونوگرافی جدید است که می‌تواند برای هدایت کردن فوم به ورید درست استفاده شود. فوم اسکلروتراپی می‌تواند در درمانگاه انجام شود و به هیچگونه بی‌هوشی نیاز ندارد.
به دنبال این درمان، پوشیدن بانداژ و/یا یک جوراب حمایتی برای پای مورد نظر به مدت دو هفته از اهمیت برخوردار است. نرخ موفقیت تقریبا 70-80 درصد است. اگر وریدها از بین نروند این درمان، می‌تواند تکرار شود. در واکنش به ورود فوم به جریان خون عمومی، عوارض جانبی می‌توانند اتفاق بیفتند. با مراقبت، این عوارض ناشایع و گذرا هستند. فلبیت موضعیِ ورید درمان شده (ترومبوز ملتهب) می‌تواند تا 1-2 هفته درد ایجاد کند و می‌تواند گاهی علامت پوستی در پا باقی بگذارد (10-15%).
نابودی مکانیکی-شیمیایی ورید وقتی است که مواد شیمیایی اسکلروز کننده به وسیله یک کاتتر مستقیما به داخل تنه ورید سافنوس نقص‌دار وارد می‌شوند، کاتتر همچنین به صورت فیزیکی می‌چرخد و دیواره رگ را کمی آسیب می‌زند. سود بالقوه این درمان این است که ناراحتی کم‌تری ایجاد می‌کند و بی‌حس کننده موضعی کم‌تری نسبت به روش‌های حرارتی (قسمت بعدی را ببینید) نیاز دارد. ماندگاری طولانیمدت این روش هنوز در دست بررسی است.
نابودسازی داخل رگی از طریق حرارت (endothermal ablation)
نابودی لیزری داخل وریدی و نابودی رادیوفرکانسی روش‌هایی برای درمان ورید واریسی هستند. این روش‌ها ورید نقص‌دار اصلی که گشادشدگی را باعث میشود، می‌بندند. این وریدها شامل ورید سافنوس بلند (LSV) در ران یا ورید سافنوس کوتاه (SSV) پشت زانو و ساق پا هستند. عمل جراحی سنتی برای درمان ورید واریسی گره زدن و لخت کردن این وریدها بوده‌است اما این تکنیک های نابودسازی داخل رگ که جایگزین عمل جراحی سنتی شده‌اند، کمتر دردناک هستند و بهبودی سریع‌تر به همراه دارند.
EVLA وRFA تکینیک‌هایی برای از‌بین‌بردن وریدهای LSV و SSV از جریان خون بدون زخم و بدون لخت کردن هستند. هر دو این درمان‌ها می‌توانند با بی‌حسی موضعی انجام شوند. یک کاتتر از داخل رگ از مچ پا یا زانو به سمت بالا وارد میشود. از سونوگرافی برای تعیین محل دقیق کاتتر استفاده می‌کنند. وقتی کاتتر که الان در تماس با دیواره رگ است فعال شود، یک جریان الکتریکی یا انرژی لیزر از دیواره رگ عبور می‌کند که باعث میشود پروتئین‌های دیواره ورید تغییر شکل داده و بسته می‌شوند. کاتتر به‌آرامی کمی به بیرون کشیده میشود که ورید را بسته نگه می‌دارد و خون از درون آن جریان پیدا نمی‌کند. ورید به طور موثر از جریان خون حذف میشود و همان نتایج لخت کردن ورید در عمل جراحی سنتی حاصل میشود. پیگیری طولانیمدت ورید ها نشان می‌دهد که وریدها عمدتا بسته می‌مانند و به‌ندرت دوباره باز می‌شوند.
روش‌های جدید بیش‌تری برای بستن LSV و SSV معرفی شده‌اند. یک مدل چسب می‌تواند برای بستن ورید استفاده شود که نیاز به هیچگونه بی‌حسی ندارد که خودش منفعتی حساب میشود. ماندگاری طولانیمدت این درمان در دست بررسی است.
فلبکتومی یا از جا کندن وریدها
برآمدگی سطحی در محل گشادشدگی وریدها می‌تواند با یک جراحی کوچک حذف شود یا بیرون کشیده شود. این جراحی با مجموعه‌ای از برش‌های کوجک (2-4 mm) انجام میشود. عبارت «از جا کندن» یا «فلبکتومی» برای توصیف این جراحی استفاده میشود. وریدها در هر برش از بین می‌روند (از جا کنده می‌شوند).
مراقبت‌های بعد از درمان واریس پا
اکثر روش‌ها امروزه سرپایی یا درمانگاهی هستند. بستری شدن نادر است. پاها برای کاهش کبود‌شدن و کمک به بهبود محکم بسته می‌شوند. بعد از 1-2 روز بانداژها ممکن است با جوراب جایگزین شوند که معمولا برای 5-7 روز پوشیده می‌شوند. چند روز اول بهتر است جوراب هم روز و هم شب پوشیده‌شود. بعد از آن اگر پا بدون جوراب در شب راحت است، می‌توانید آن را فقط در طول روز بپوشید. سعی کنید یا با بالا قراردادن پاها و حرکت مچ‌ها استراحت کنید یا در خانه و باغ در حال حرکت باشید. از ایستادن برای مدت طولانی اجتناب کنید. از روی هم انداختن پاها اجتناب کنید. امکان انجام پیاده‌روی روزانه 1-2 مایل وجود دارد.
دکتر عبدالوهاب برادران متخصص قلب و عروق در تهران
منبع:
