تنگی نفس چیست؟
یکی از شایع ترین اختلالاتی که ممکن است برخی از افراد آن را به صورت موقتی و یا به صورت دائمی تجربه کنند تنگی نفس است که در وضعیت های جسمانی مختلف برای افراد اتفاق افتاده و در مواردی به آسانی قابل کنترل می باشد.
متخصصان درمان تنگی نفس را اگر بر اثر ایجاد بیماری های جسمانی باشد کمی دشوار دانسته و به این افراد توصیه می کنند که هرگز خود را در موقعیت هایی که با این عارضه مواجه میشوند قرار ندهند.
متخصصان توصیه دارند که هنگام انجام تمرینات ورزشی و یا حرکات بسیار زیاد با انجام درست دم و بازدم هرگونه فشار را بر ریه ها کمتر کرده و مشکلاتی مانند تنگی نفس را تجربه نخواهند کرد.
اما اگر این عارضه بر اثر بروز بیماری های قلبی و تنفسی باشد هر چقدر هم که شرایط را کنترل کنند باز هم با این عارضه مواجه شده و دردسرهای زیادی متحمل خواهند شد.
با این حال باید بدانید که تنگی نفس در مواردی برای افراد خطرناک است و ممکن است در موارد شدید حالت هایی مانند خفگی و یا بیهوشی را به همراه آورد.
عدم رسیدن اکسیژن کافی به سایر ارگان های بدن مشکلاتی مانند ضعف و یا عدم هوشیاری را به همراه خواهد داشت که ممکن است در چنین شرایطی فرد آسیب های جسمانی مختلف را نیز تجربه کند.
علائم و علت تنگی نفس
تقریبا می توان گفت که همه افراد در سنین مختلف تنگی نفس را به دلایل گوناگون تجربه نموده اند که پس از تنگی نفس احساس درد بسیار شدید در قفسه سینه را تجربه کرده و با حالتی مانند سنگینی همراه است.
گاها تنگی نفس هنگام خوابیدن و دراز کشیدن اتفاق می افتد و در این شرایط فرد نمی تواند به درستی استراحت کند.
در کنار تنگی نفس علائمی مانند تپش قلب و خس خس سینه کاملاً شایع است و ممکن است به دلیل عدم تنفس کافی و با کیفیت فرد سرفه های مداوم را تجربه کند.
پزشکان علت اصلی بروز تنگی نفس را برخی از بیماری ها دانسته و معتقدند که اگر ریه درگیر مشکلات مختلف مانند انواع ویروس های خاص شود ممکن است تنگی نفس برای افراد اتفاق بیفتد.
با این حال از مهمترین دلایل ایجاد تنگی نفس در افراد بروز استرس و اضطراب هایی است که به صورت روزانه فرد تجربه می کند، البته این نوع تنگی نفس کاملا موقتی بوده و زمانی که شرایط به حالت ثبات و آرامش برسد تنگی نفس نیز بهبود پیدا می کند.
اما برخی از بیماری ها مانند ذات ریه و آسیب هابی مانند کم خونی و یا نارسایی های قلبی ارتباط مستقیمی با تنگی نفس خواهد داشت البته اگر تنگی نفس نشات گرفته از بیماری های مختلف و افت فشار خون باشد به راحتی قابل کنترل است اما فرد باید روند درمان را به درستی طی کند.
در مواردی تنگی نفس ممکن است بر اثر آلودگی هوا و یا قرار گرفتن در برابر گاز مونوکسید کربن باشد که قطعاً ترک این شرایط سبب شده تا تنگی نفس برطرف شده و تنفس به حالت عادی خواهد رسید.
البته مشکلاتی مانند حسایست، افزایش وزن و همچنین رفلاکس معده عاملی است که فرد می تواند تنگی نفس را در حد شدید تجربه کند.
باید بدانید که تنگی نفس علاوه بر تنش و استرسی که در لحظه به بیمار وارد می کند ممکن است عواقب خطرناکی را برای سایر ارگان ها به همراه داشته باشد، پس بهتر است که این عارضه را جدی گرفته و هر چه سریع تر اقدامات درمانی را انجام دهید.
متخصصان و پزشکان بروز بیماری هایی مانند خروسک و آسیب هایی مانند سرطان ریه و یا ضربه به قفسه سینه را عاملی برای تنگی نفس دانسته و معتقدند که اگر بافت حساس ریه ملتهب شود و فرد در برابر بیماری های خاص قرار بگیرد تنگی نفس را به صورت مکرر و با دوز شدید تا تخفیف تجربه خواهد کرد.
تنگی نفس تا حد زیادی قابل بهبود است اما اگر این عارضه درمان نشود خطر خفگی و آسیب های جدی تر را برای سلامت و کارکرد سایر ارگان ها به همراه خواهد داشت.
انواع تنگی نفس
پیشتر گفتیم که تنگی نفس به وضعیتی گفته میشود که ریه‌های شخص نمیتواند هوای کافی دریافت کند. اگر به طور ناگهانی تنگی نفس گرفتید ، بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.
اگر چاق هستید و میخواهید به کوهپیمایی و از این قبیل تفریحات بروید حتما قبل از این کار از پزشک بخواهید که تمرینات تنفسی خاصی را به شما بدهد. همچنین، در کوتاهترین زمان برای گرفتن یک رژیم غذایی اصولی و خوب در جهت کاهش وزن اقدام کنید.
تنگی نفس انواع مختلفی دارد در ادامه به معرفی این حالتها میپردازیم :
اُرتوپنه (Orthopnea) به حالتی از تنگی نفس میگویند که فرد در هنگام دراز کشیدن احساس تنگی نفس میکند. این نوع از تنگی نفس اغلب برای افرادی که دچار نارسایی قلبی هستند رخ می‌دهد. در حالت درازکش، خون در ریه‌های این افراد تجمع مییابد و نفس کشیدن را برایشان سخت میکند.
تنگی نفس حمله‌ای شبانه (Paroxysmal nocturnal dyspnea) تنگی نفسی است که یک یا چند ساعت بعد از دراز کشیدن در فرد ایجاد میشود و آنقدر احساس نفس تنگی در شخص قوی است که نیمه شب از خواب بیدار میشود این حالت نیز در افرادی که دچار نارسایی قلبی هستند بسیار شایع است.
پلاتی پنه (Platypnea) نوع نادری از تنگی نفس میباشد که باعث احساس تنگی نفس در فرد در زمان ایستادن میشود و در این نوع از تنگی نفس درازکشیدن به شخص احساس بهتری می‌دهد.
ترپوپنه (Trepopnea) نوع دیگری از تنگی نفس است که وقتی شخص به پهلو می‌خوابد اتفاق می‌افتد. در این حالت فرقی نمی‌کند که شخص به پهلوی راست بخوابد یا پهلوی چپ. در هر دو حالت شخص دچار تنگی نفس شده و نمیتواند استراحت با کیفیتی داشته باشد.
پیشگیری از تنگی نفس
اکثر پزشکان و متخصصان قلب بر این باورند که اگر تنگی نفس از عوارض جانبی بیماری های جسمانی باشد باید هرچه سریع تر بیماری شناسایی و کنترل شود در غیر این صورت تنگی نفس می تواند خطرات و عوارض زیادی را به همراه آورد.
اما در موارد زیادی تنگی نفس به راحتی قابل کنترل است و می توان از شدت گرفتن آن جلوگیری نمود.
بهتر است که در صورت بروز تنگی نفس به دفعات زیاد هرگونه دخانیات را ترک کرده و در مجاورت دود قرار نگیرید البته دود سیگار هم می تواند ضرر و زیان های زیادی را برای سلامت ریه شما به همراه آورد و اگر مستعد تنگی نفس باشید این عارضه را تشدید خواهد کرد.
متخصصان سعی دارند به شما آموزش دهند که با روش های کاربردی وزن اضافه خود را کاهش داده تا هرگونه فشار مضاعف را از قلب و ریه ها برطرف سازید.
انجام ورزش های سبک و اصولی علاوه بر تقویت سیستم قلبی و عروقی تنفس را راحت تر خواهید کرد و با عوارضی مانند تنگی نفس های شدید و حاد مواجه نخواهید شد.
حتما می دانید که صعود به ارتفاعات به دلیل فشار زیاد هوا ممکن است تنگی نفس را برای افراد به همراه آورد، اگر این عارضه را به دفعات تجربه می کنید باید بدانید که صعود به ارتفاعات خطر زیادی برای شما داشته و اگر کمبود اکسیژن بر اثر تنگی نفس ایجاد شود ممکن است هوشیاری خود را موقتا از دست بدهید.
بهتر است رژیم غذایی سالمی را در پیش گرفته و به اندازه کافی زمان مناسب را به خواب خود اختصاص دهید.
متخصصان و پزشکان سعی دارند تا هرگونه بیماری های زمینه ای که عامل تنگی نفس می باشد را سریع تر شناسایی کنند تا فرد آسیب های جانبی آن را متحمل نشود.
درمان تنگی نفس و طب سنتی
بروز تنگی نفس عوارض زیاد و احساس ناخوشایندی را برای افراد به همراه خواهد داشت و عموم بیماران سعی دارند علاوه بر درمان های مختلف از روش های خانگی و کم عارضه استفاده کرده تا در حد بسیار محدود و جزئی با این حملات مواجه شوند.
شما می توانید همه روزه با استفاده از روغن های خاص مانند اکالیپتوس یا روغنی سیر و کافور ناحیه سینه را ماساژ داده و به عملکرد بهتر ریه ها کمک کنید.
مصرف عسل، سیب و شلغم پخته شده برای درمان تنگی نفس مناسب است و آب سبزیجاتی مانند کرفس و آب پیاز هم بر این درمان موثر واقع می گردد.
در طب سنتی مصرف میوه هایی مانند انجیر و انبه برای درمان تنگی نفس و سرفه های پیوسته پس از آن مناسب می باشد و مصرف این خوراکی های ارگانیک با دستور و میزانی که به شما آموزش داده میشود روشی موثر برای درمان تنگی نفس است.
در مواردی تنگی نفس ممکن است با احساس خمیازه همراه باشد، پزشکان خمیازه بدون علت را نشانه کمبود اکسیژن مغز دانسته و اگر این حالت را به صورت مداوم تجربه می کنید باید بدانید که چنین اختلالی ممکن است سلامت شما را تهدید کند.
بهتر است که تمامی تلاش خود را به کار گرفته و به محض مشاهده علائم اولیه تنگی نفس به پزشک مراجعه کنید تا متخصصان بتوانند پیش از شدت گرفتن این عارضه روش های درمانی را برای شما انجام دهند.
عوارض تنگی نفس
همانطور که میدانیم تنگی نفس به معنای سختی و دشواری در تنفس یا ناتوانی شخص در تنفس عمیق و کافی میباشد. این مشکل می‌تواند به صورت موقتی و یا مزمن باشد و ممکن است با عوارض دیگری نیز در فرد همراه باشد. در ادامه، به برخی از عوارض تنگی نفس اشاره خواهیم داشت
- سختی در تنفس: این عارضه می‌تواند احساس سختی و مشکل در تنفس عمیق و کامل را درفرد ایجاد کند و منجر به استرس و اضطراب شود.
- احساس خفگی: احساس فشار و خفگی در قفسه سینه، ناشی از تنگی نفس ممکن است منجر به ایجاد اضطراب و نگرانی شود.
- ضعف و خستگی: تنگی نفس می‌تواند باعث ایجاد ضعف و خستگی شدید در شخص شود، زیرا بدن به دلیل نبود کافی اکسیژن، برای تامین نیازهای بدن برای تولید انرژی بیشتر تلاش میکند.
- سرگیجه و تاری دید: کمبود اکسیژن می‌تواند باعث سرگیجه، تاری دید و اختلال در تمرکز شود.
- درد قفسه سینه: تنگی نفس ممکن است با درد یا تنگی در قفسه سینه همراه باشد. این درد می‌تواند شدید و ناگهانی باشد و به دلیل عدم توانایی کافی قلب در تأمین اکسیژن مناسب به عضله قلبی ایجاد شود ..
- افزایش ضربان قلب: در صورت تنگی نفس، قلب برای تأمین اکسیژن بیشتر به بدن، سرعت ضربان قلب را افزایش می‌دهد.
- اضطراب و استرس: تنگی نفس می‌تواند منجر به ایجاد اضطراب و استرس در فرد شود. این احساسات ممکن است تشدید شده و تأثیر منفی بر روحیه و کیفیت زندگی فرد داشته باشد.
- عرق‌زایی: تنگی نفس می‌تواند باعث افزایش تعریق در شخص شود ، زیرا بدن به دلیل کمبود اکسیژن، تلاش بیشتری برای خنک کردن خود و تنظیم دمای مناسب بدن میکند.
- افزایش تعداد تنفس: در برخی موارد، تنگی نفس می‌تواند باعث افزایش تعداد نفس‌ها در دقیقه شود، زیرا بدن به دلیل کمبود اکسیژن، سعی در تأمین اکسیژن بیشتر به ریه‌ها دارد.
- افزایش حجم صدا: در برخی از موارد، تنگی نفس می‌تواند باعث افزایش حجم صدای تنفس شود، زیرا بدن به دلیل نبود اکسیژن کافی، تلاش بیشتری برای تنفس عمیق و کامل دارد.
به طور کلی، تنگی نفس یک نشانه است که نشان می‌دهد سیستم تنفسی یا قلبی شما مشکل دارد و بهتر است در صورت مشاهده آن، به پزشک مراجعه کنید تا دلیل آن را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز کند.
