کاردیومیوپاتی به معنای بیماری ماهیچه قلب است که در کاردیومیوپاتی محدود کننده یا رستریکتیو (RCM) به سفت و غیر قابل انعطاف شدن دیواره‌ی حفره‌های تحتانی قلب (بطنها) گفته میشود. کاردیومیوپاتی محدود کننده میتواند پمپاژ خون به بدن را برای قلب سخت بکند.
کاردیومیوپاتی محدود کننده یا تحدیدی (restrictive)
در حالت طبیعی بطنها به دنبال سرازیر شدن خون از دهلیزها، منبسط میشوند. در این بیماران، عضله قلب غیر قابل انعطاف شده و با سرازیر شدن خون منبسط نمیشود. در تعریف کلی انواع کاردیومیوپاتی ها میتوان گفت، کاردیومیوپاتی از بیماری های عضله قلب است که به دلیل التهاب و ضعف در عضله قلب، توانایی لازم برای پمپاژ کردن جریان خون کافی به کل بدن را نداشته و بیمار دچار نارسایی قلبی میشود. ممکن است در این وضعیت توانایی پمپاژ بطنها همچنان طبیعی باشد. اما دریافت خون کافی توسط بطنها دشوار‌تر خواهد بود. با گذشت زمان توانایی پمپاژ قلب کاهش مییابد و فرد دچار نارسایی قلبی میشود.
میزان ابتلا به کاردیومیوپاتی محدود کننده نسبت به دیگر انواع کاردیومیوپاتی کمتر بوده و جزو موارد نادرتر این بیماری است.امکان بروز آن در هر سنی وجود دارد ولی اغلب در افراد پیر بیشتر بروز می کند و علت آن هم میتواند به دلیل افزایش سن و ضعف بدن، همراه با بیماری های ثانویهای همچون فشارخون، عفونت و… یا بیماری ایدئوپاتیک (بیماری عضله قلب) باشد.اگر شما عزیزان مایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مختلف قلبی هستید، مقاله نحوه پیشگیری از بیماریهای قلبی عروقی از وب سایت دکتر عبدالوهاب برادران را مطالعه فرمایید.
علائم کاردیومیوپاتی محدود کننده (RCM)
بسیاری از افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی محدود کننده هیچ علامتی از بیماری ندارند. برخی از این بیماران تنها دچار علائم خفیف میشوند و زندگی نرمالی دارند. علائم برخی از بیماران ممکن است با بدتر شدن وضعیت قلب تشدید شود. علائم کاردیومیوپاتی محدود کننده ممکن است در هر سنی رخ دهد و شامل موارد زیر می‌باشد:
- تنگی نفس (در ابتدا در حین ورزش رخ میدهد اما در مراحل انتهایی بیماری فرد در حالت استراحت نیز ممکن است علامتدار شود).
- احساس ضعف و خستگی
- ناتوانی در انجام حرکات ورزشی
- تورم پاها و اندام تحتانی
- افزایش وزن و چاقی
- حالت تهوع، نفخ و بی اشتهایی
- تپش قلب (احساس بال بال زدن در قفسه سینه به دلیل ضربان غیر طبیعی قلب)
- غش کردن
- درد یا فشار قفسه سینه
علت ایجاد کاردیومیوپاتی محدود کننده
علت ایجاد کاردیومیوپاتی محدود کننده اغلب ناشناخته است. در برخی افراد طی آزمایشاتی مشخص شده که جهش هایی در چندین ژن موجب کاردیومیوپاتی محدود کننده میشود. یکی از مهمترین دلایل این بیماری جهش های ژن TNNI3 است. ژن TNNI3 دستور ساخت پروتئین (تروپونین قلبی 1) را صادر میکند که این پروتئین فقط در قلب یافت میشود. تروپونین قلبی 1، کمپلکس تروپونین را میسازد که یکی از سه پروتئین کمک کننده ی تنظیم انقباض و استراحت عضله ی قلب است. جهش ژن TNNI3 منجر به تولید یک تروپونین قلبی 1 ناقص میشود. پروتئین معیوب موجب مختل شدن عملکرد کمپلکس تروپونین شده و موجب میشود که عضله قلب فرصت استراحت کامل را نداشته باشد.
بنابراین خون به اندازه کافی وارد بطن ها نمیشود و در نتیجه باعث برگشت و تجمع خون به قسمت دهلیزها و ریه میشود. دراین بیماری، غیر طبیعی بودن میزان انبساط قلب (به دلیل ناقص بودن استراحت عضله قلب) و جریان خون در قلب موجب کاردیومیوپاتی محدود کننده میشود. در برخی افراد که به این بیماری مبتلا هستند جهش ژنتیکی شناخته شدهای مشاهده نشده و همان طور که قبلا نیز گفته شد علل بیماری در این اشخاص مشخص نیست.
مواردی که در ابتلا به کاردیومیوپاتی محدود کننده نقش دارند؟
موارد زیر می‌توانند در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند:
- ایجاد بافت اسکار که دراثر وجود جای زخم که پس از عمل پیوند قلب بر روی قلب بجا می‌ماند
- تجمع پروتئین در ماهیچه قلب (آمیلوئیدوز)
- شیمی درمانی یا قرارگیری قفسه سینه در معرض اشعه
- رسوب آهن در قلب (هموکروماتوز)
- سایر بیماریها
اگر شما عزیزان مایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ویزیت مجازی هستید، مقاله چه افرادی می‌توانند از ویزیت مجازی استفاده کنند؟ از وب سایت دکتر عبدالوهاب برادران متخصص قلب وعروق در تهران را مطالعه فرمایید.
تشخیص کاردیومیوپاتی محدود کننده
ممکن است کاردیومیوپاتی محدود کننده با پریکاردیت فشارنده اشتباه گرفته شود. پریکاردیت فشارنده به معنی ضخیم، کلسیفیه و سفت شدن کیسه‌های احاطه کننده‌ی قلب (پریکارد) است. پزشک علاوه بر پرسش در مورد علائم و سابقه خانوادگی و انجام معاینات کامل، به کمک اقدامات زیر ابتلا به کاردیومیوپاتی محدود کننده را بررسی میکند:
- آزمایش خون
- الکتروکاردیوگرام
- رادیوگرافی قفسه سینه
- اکوکاردیوگرام
- تست ورزش
- کاتتریزاسیون قلبی
- سی تی اسکن
- MRI
عوامل خطری که باید جدی گرفته شوند:
هر چند این بیماری اغلب به دلیل مشکلات جهشهای ژنتیکی و یا علل ناشناخته اتفاق می افتند ولیکن برخی از عوامل موجب افزایش خطر ابتلا و عوارض این بیماری میشوند که عبارتند از:
- افزایش سن؛ در افراد بالای 60 سال این بیماری بروز بیشتری پیدا میکند.
- ابتلا به دیابت؛ دیابت یکی از عوامل خطر بسیار مهم در بیماری های قلبی عروقی است. زیرا معمولا دیابت با عوامل خطر آفرین دیگری همراه است، و گاهی اوقات شاید دیابت عامل ایجاد کننده بیماریها باشد. افراد مبتلا به دیابت بیشتر از سایر افراد باید از سلامت قلب و عروق خود مراقبت نمایند. تحقیقات زیادی در پزشکی نسبت به این موضوع انجام شده و نتیجه تحقیقات ثابت کردهاند که عوامل خطر قلبی عروقی در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 بیشتر است.
- چاقی و اضافه وزن؛ افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی محدود کننده باید در حفظ وزن مناسب خود دقت لازم را داشته باشند زیرا چاقی موجب شدت عوارض کاردیومیوپاتی در این افراد میشود. خطر ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی در افرادی که خیلی چاق نیستند ولی دورکمرشان ذخیره چربی زیادی دارند نیز وجود دارد.
- استعمال سیگار و دخانیات؛ به هیچ وجه از سیگار، قلیان و هر گونه مواد دخانی و همچنین مواد مخدر استفاده نکنید زیرا کشیدن سیگار و مصرف تنباکو خطر ابتلا به آترواسکلروز (تصلب شرایین) را افزایش میدهد.
- اعتیاد به مصرف الکل؛ مصرف بیش از حد الکل باعث ضربان قلب نامنظم، افزایش فشار خون و تریگلیسیرید میشود. در صورت مصرف زیاد الکل، قلب دچار تپشهای نامنظم شده و فرد احساس تنگی نفس میکند.
- سابقه خانوادگی؛ به دلیل نقش وراثت و عوامل ژنتیکی در کاردیومیوپاتی محدود کننده، میتوان این مورد را از عوامل مهم در این بیماری برشمرد.
- مصرف برخی از داروها؛ برای مثال مصرف داروهای ضدافسردگی و ضد روان پریشی در برخی افراد، عوارض قلبی را به همراه دارد. بنابراین شخصی که دچار کاردیومیوپاتی است در صورت تجویز پزشک به مصرف داروهای ضدافسردگی باید پزشک خود را در جریان بیماری کاردیومیوپاتی خود قرار دهد.
- افزایش میزان کلسترول خون؛ داشتن رژیم غذایی سرشار از چربی های ترانس، میزان کلسترول در کبد افزایش مییابد. در اثر مصرف زیاد از چربیهای اشباع و ترانس، میزان LDL افزایش یافته وخطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت افزایش مییابد.
چاقی موجب چه بیماری هایی می شود؟
چاقی میتواند موجب بیماریهای زیر شود:
- نارسایی قلبی
- فیبریلاسیون دهلیزی یا ضربان غیرطبیعی قلب که از شایعترین نوع آریتمی است.
- بیماری کرونر قلب؛ به طور کلی، چاقی و بزرگی دور کمر(ناشی از تجمع چربی در دور شکم)، ارتباط مستقیمی با افزایش تصلب شرایین و رسوب پلاک در جدارههای داخلی شریانها دارد. با تجمع این رسوبات رگهای قلبی دچار انسداد و نهایتاً موجب حمله قلبی میشود.
- ترومبو آمبولی وریدی و آمبولی ریوی
- سکته مغزی ایسکمیک
درمان کاردیومیوپاتی محدود کننده
درمان کاردیومیوپاتی محدود کننده ،معمولاً درمان بیماران مبتلا به کاردیومیوپاتی محدود کننده بر بهبود عامل ایجاد مشکل متمرکز است.
تغییر سبک زندگی از طریق:
رژیم غذایی مناسب
تمامی بیماران مبتلا به انواع کاردیومیوپاتی باید در برنامه غذایی خود رژیم غذایی با مصرف نمک محدود و همچنین مصرف کمتر مایعات رارعایت کنند.
اگر دچار علائمی مانند تنگی نفس یا خستگی هستید، میزان سدیم (نمک) غذای خود را کنترل کنید. پزشک میتواند میزان نمک مصرفی را برای شما تعیین کند. حتی پس از بهبود علائم بهتر است همچنان از این دستورالعمل‌ها پیروی کنید.
داشتن ورزش روزانه و مناسب
در صورتی که ورزش کردن مشکلی برای شما نداشته باشد، پزشک به شما اجازه ورزش کردن را خواهد داد. با اینکه داشتن فعالیت برای قلب مفید است اما افراد مبتلا به این بیماری حتی پس از فعالیت اندک نیز دچار خستگی شدید و تنگی نفس میشوند. متخصص قلب ممکن است در خصوص ورزش موارد زیر را به شما توصیه کند:
- در حین ورزش چندین بار استراحت کنید.
- در ساعاتی از روز که بیشترین انرژی را دارید، ورزش کنید.
- ورزش کردن را به آرامی آغاز کرده و به تدریج قدرت و استقامت خود را افزایش دهید.
- از برداشتن وزنه پرهیز کنید.
دارو درمانی کاردیومیوپاتی محدود کننده
وضعیت برخی بیماران با مصرف بتابلاکر‌ها و مهار کننده‌های ACE بهبود مییابد. اگر پس از مصرف این داروها همچنان علامت دار باشید، پزشک داروهای دیگری مانند دیگوکسین، دیورتیک‌ها و مهارکننده‌های آلدوسترون را نیز برای شما تجویز خواهد کرد.داگر دچار آریتمی شده باشید، پزشک دارو‌هایی جهت کنترل ضربان قلب یا کاهش آریتمی برای شما تجویز میکند. بیماری‌هایی مانند سارکوئیدوز، آمیلوئیدوز و هموکروماتوز نیز نیاز به درمان دارند.اگر شما عزیزان مایل به کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ارتباط روزه و بیماریهای قلبی هستید، مقاله روزه و بیماریهای قلبی از وب سایت دکتر عبدالوهاب برادران را مطالعه فرمایید.
آیا میتوان به کمک جراحی این بیماری را درمان کرد؟
درصورتی که درمانهای دارویی و پزشکی برای مشکل قلبی ناشی از کاردیومیوپاتی محدود کننده پاسخگو نباشد و در صورت شدت بیماری، ممکن است پزشک پیوند قلب را در نظر داشته باشد.
دکتر عبدالوهاب برادران متخصص قلب و عروق در تهران
منبع:
