قلب به طور روزانه حدود 7000 لیتر خون را به سایر قسمتهای بدن پمپاژ میکند. دریچههای قلبی به کنترل جریان خون کمک میکند. گاهی اوقات این دریچهها به درستی باز و بسته نمیشوند و در نتیجه جریان طبیعی خون مختل میشود. تنگی دریچه آئورت یکی از مشکلات شایع و جدی دریچه است. استنوز دریچه آئورت به این معنا است که لتها یا کاسپهای دریچه ضخیم شدهاند و آنطور که باید باز نمیشوند. بنابراین با هر ضربان، خون کمتری از قلب خارج میشود. برای جبران این مشکل قلب باید بیشتر کار کند تا بتواند خون کافی به تمام قسمتهای بدن پمپاژ کند.
فهرست مطالب
Toggleتنگی خفیف دریچه آئورت
تنگی خفی دریچه آئورت، نقصی که می تواند دهانه دریچه آئورت را باریک کند و جریان خون را از قلب به آئورت محدود کند. اما همانطور که پیداست این نقص خفیف است. وقتی میگوییم تنگی خفیف است به این معناست که بیماری انقدر جدی نیست که جای نگرانی داشته باشد و با درمان میتوان این مشکل را حل کرد. با این حال، در افراد مبتلا به AS یا همان تنگی دریچه آئورت خفیف، بهتر است به پزشک متخصص قلب مراجعه کرد تا بیماری خود را در همان مراحل اولیه درمان کنند.
رژیم غذایی برای تنگی دریچه آئورت
رژیم غذایی سالم تغذیه سالم می تواند مزایای سلامتی طولانی مدت داشته باشد و خطر ابتلا به بیماری های مزمن از جمله بیماری قلبی و تنگی خفیف دریچه آئورت را کاهش دهد. برخی از عذاهای مقید برای تنگی آئورت شامل:
- به طور منظم از انواع میوه ها، سبزیجات و غلات کامل استفاده کنید
- منبع پروتئین را به جای گوشت های حیوانی به گونه ای تغییر دهید که گیاهی باشدمثلا از سویا، آجیل یا ماهی استفاده کنید.
- مصرف نمک، شکر و الکل را کاهش دهید.
- از غذاهای فرآوری شده، به ویژه گوشت های فرآوری شده، مانند سوسیس، ژامبون و بیکن اجتناب کنید.
- از چربی های اشباع شده از جمله چربی حیوانی، نارگیل و روغن نخل اجتناب کنید.
- هنگام غذا خوردن در بیرون از منزل به یک برنامه غذایی سالم پایبند باشید.
نقش دریچه آئورت در قلب ما
-قلب چهار دریچه دارد. باز و بسته شدن دریچهها با ریتم منظم، موجب گردش موثر خون در بدن میشود. دریچه آئورت آخرین دریچهای است که خون قبل از خروج از قلب از آن عبور میکند، خونی که از دریچه آئورت رد میشود، قبلاً به ریهها رفته و اکسیژن لازم برای انتقال به اندامها را دریافت کرده است. دریچه آئورت در پمپاژ خون غنی از اکسیژن به شریان آئورت نقش دارد، آئورت بزرگترین رگ خونی بدن است.
علت و نشانه های مخفی ایجاد تنگی دریچه آئورت
یکی از بیماری هایی که ممکن است بسیاری از افراد در سنین میانسالی با آن مواجه شوند، تنگی دریچه آئورت می باشد. البته این عارضه ممکن است به صورت مادرزادی در بسیاری از افراد وجود داشته باشد که گاهی با علت ها و نشانه های مخفی همراه میشود و ممکن است هنگام بروز نشانه ها فرد به هیچ عنوان توجهی به قلب نداشته باشد و تصور کند نشانه ها مربوط به آسیب به ارگان های دیگر مانند معده می باشد. در این مطلب علت و نشانه های مخفی ایجاد تنگی دریچه آئورت را برای شما شرح می دهیم تا اگر با هر کدام از نشانه های زیر مواجه هستید سریعاً به پزشک مراجعه نمایید. برخی افراد تصور می کنند که تنگی دریچه آئورت عارضه ای ساده می باشد اما چنین تصوری اشتباه است.
ممکن است فرد بتواند با وجود تنگی دریچه قلب به زندگی خود ادامه دهند اما هنگام انجام فعالیت های ورزشی با تنگی نفس بسیار زیاد مواجه میشوید و درد و سوزش زیادی را در ناحیه سینه احساس می کند که می تواند یکی از نشانه های مخفی تنگی دریچه آئورت باشد. البته برخی از افراد بیهوش شدن های ناگهانی را تجربه کرده که ممکن است تصور کنند مربوط به آسیب های ناحیه سر می باشد اما طبق تحقیقات انجام شده بسیار زیاد بیهوش شدن ها و بی حال بودن های مکرر و دائمی می تواند نشانه ای از تنگی دریچه آئورت باشد.
این افراد به طور مرتب نمی توانید فعالیت های روزانه خود را انجام دهند و محدودیت های زیادی پیش روی آنها خواهد بود. حتما در اطرافیان خود افرادی را دیده اید که با مرگ ناگهانی مواجه شده اند این نیز می تواند نشانه ای از تنگی دریچه آئورت باشد. بهتر است که علائم کوچک و مخفی را جدی گرفته و به هیچ عنوان هر نشانه غیر متعارف را در بدن نادیده نگیرید. معمولا نارسایی های قلبی به ویژه تنگی دریچه آئورت با تنگی نفس شدید آغاز میشود و ممکن است خطرات زیادی را به همراه آورد.
اما باید بدانید که روش های درمان زیادی وجود دارد که می توانید این عارضه را بهبود ببخشید. اما توجه داشته باشید که در تنگی دریچه آئورت علائم و نشانه های مخفی زیاد دارد و علاوه بر درد در ناحیه سینه می توان تورم در ناحیه پا، بیدار شدن با تنگی نفس و بیهوش شدن و افتادن های ناگهانی را از نشانه این عارضه دانست.
چه کسانی به تنگی دریچه آئورت مبتلا می شوند؟
برخی افراد به صورت مادرزادی ممکن است تنگی دریچه آئورت را به همراه داشته باشند که در این شرایط ممکن است بر اثر زایمان های زودرس و نارس بودن نوزاد چنین اتفاقی بروز پیدا کند. دسته دیگری از دلایل تنگی دریچه آئورت مربوط به بیماری های روماتیسمی قلبی می باشد که بدن نسبت به انواع عفونت واکنش شدید نشان داده و در سنین بزرگسالی با تنگی یا نارسایی دریچه آئورت خود را نشان خواهد داد. عوامل دیگر مانند افزایش سن، بیماری های قلبی، شدت گرفتن مشکلات مادرزادی، عفونت ها و هرگونه آسیب در قفسه سینه ممکن است منجر به تنگی دریچه آئورت شود.
چه عواملی در ابتلا به تنگی دریچه آئورت نقش دارند؟
فاکتورهای متعددی میتوانند در ضخیم شدن دریچه آئورت نقش داشته باشند، برخی از این فاکتورها عبارتند از:
- تجمع کلسیم: خون مواد مغذی و معدنی از جمله کلسیم را حمل میکند. با عبور مداوم خون از روی دریچه آئورت در طی چندین سال، کلسیم بر روی دریچه رسوب میکند.رسوب کلسیم موجب سفت شدن دریچه شده و به این ترتیب دریچه نمیتواند بطور کامل باز و بسته شود.
- نقص مادرزادی قلب: دریچه آئورت نرمال دارای سه فلپ یا لت است که به خوبی با یکدیگر چفت میشوند. دریچه آئورت برخی از افراد از بدو تولد دارای یک، دو یا حتی چهار لت است. البته ممکن است قلب این افراد تا چندین سال بدون بروز مشکل عملکرد مناسبی داشته باشد. سفتی لتها و مشکلات احتمالی در دوران بزرگسالی بروز پیدا میکنند. این نقص مادرزادی با اصلاح یا تعویض دریچه قابل درمان است.
- تب روماتیسمی تب روماتیسمی عارضه گلودرد استرپتوکوکی یا مخملک است. با وجود اینکه این مشکل همچون گذشته رایج نیست اما همچنان یکی از مشکلات تهدید کننده محسوب میشود. تب روماتیسمی موجب تشکیل اسکار بر روی دریچه شده و تجمع کلسیم بر روی آن را آسانتر میکند.
علائم تنگیی دریچه آئورت
بیمارانی که دچار تنگی خفیف دریچه آئورت هستند، ممکن است هرگز دچار هیچ علامتی از بیماری نشوند. بروز علائم اغلب چندین سال طول میکشد. البته میتوان بعضی از علائم ضعیف شدن تدریجی قلب را نادیده گرفت. علائمی که نشان دهنده مشکلات جدی هستند و باید به آنها توجه شود، شامل موارد زیر میباشد:
- تنگی نفس به ویژه در هنگام ورزش
- درد یا گرفتگی قفسه سینه
- احساس ضعف یا سبکی سر
- تپش قلب (ضربان سریع یا فلاتر)
- خستگی
- سوفل قلبی
چه کسانی در معرض ابتلا به تنگی دریچه آئورت قرار دارند؟
- افراد مسن بیشتر از افراد جوان دچار تنگی آئورت میشوند زیرا کلسیم طی سالهای متمادی بر روی دریچه رسوب میکند.
- احتمال ابتلا به مشکل دریچه آئورت در صورت ابتلا به تب روماتیسمی یا بیماری کلیوی بیشتر میشود.
- مشکلات مادرزادی دریچه قلبی موجب افزایش خطر ابتلا به تنگی دریچه آئورت در مراحل بعدی زندگی میشود.
ابتلا به نارسایی دریچه آئورت با چه مشکلاتی همراه است؟
اگر دریچه آئورت به صورت نرمال باز و بسته نشود، قلب نمیتواند تمام خون جمع شده را پمپاژ کند. تجمع خون در قلب موجب بازگشت خون به سایر قسمتهای قلب و حتی ریهها میشود. برای جبران این مشکل قلب سعی میکند با فشار بیشتری خون را به بدن پمپاژ کند. برخی از عوارض ناشی از کار بیش از حد قلب عبارتند از:
- درد قفسه سینه: به دلیل کاهش جریان خون ماهیچه قلب ایجاد میشود.
- غش یا سنکوپ: زیرا خون کافی به مغز نمیرسد.
- نارسایی قلبی: زیرا قلب ضعیف قادر به پمپاژ کارآمد خون نیست.
- آریتمی: آشفته شدن جریان خون قلب موجب ایجاد ریتم غیر طبیعی میشود.
تشخیص تنگی دریچه آئورت
معمولاً اولین نشانههای تنگی دریچه آئورت در چکاپهای روتین کشف میشود. ممکن است پزشک هنگام سمع قلب صدای سوت یا ضربانهای اضافی را بشنود. اغلب اوقات شنیدن سوفل نشان دهندهی وجود مشکل در دریچه است. پزشک پس از معاینات کامل و بررسی سوابق پزشکی، ممکن است چند آزمایش از جمله موارد زیر را نیز درخواست کند:
اکوکاردیوگرام
نوعی آزمایش تصویربرداری است که از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از ساختار قلب استفاده میکند. میتوان با اکوکاردیوگرام نازک شدن دریچه را بررسی کرد.
الکتروکاردیوگرام (ECG)
فعالیت الکتریکی قلب را اندازه گیری میکند. این بیماران به دلیل تنگی دریچه آئورت دچار نارسایی قلبی میشوند. با کمک الکتروکاردیوگرام پزشک میتواند محل ایجاد نارسایی قلبی را شناسایی کند.
تست ورزش
برای انجام تست ورزش قلب بایستی بیمار بر روی تردمیل راه برود یا روی دوچرخه ثابت رکاب بزند. این کار موجب افزایش ضربانات قلبی بیمار میشود. این تست به پزشک کمک میکند که واکنش قلب بیمار نسبت به ورزش را بررسی کند.
کاتتریزاسیون قلبی
در صورتی که به کمک سایر اقدامات نتوان به تشخیص قطعی رسید، ممکن است نیاز به کاتتریزاسیون قلبی وجود داشته باشد.برای انجام این مداخله جراح یک لوله نازک و انعطاف پذیر را به رگ بازو وارد کرده و آن را به سمت دریچه هدایت میکند. با کمک تزریق رنگ مخصوص و اشعه ایکس میتوان تصاویر دقیقتری از دریچهها و حفرههای قلب تهیه کرد.
آیا تنگی دریچه آئورت قابل درمان است؟
در صورت علامتدار نبودن بیمار و سالم بودن قلب، معمولاً نیازی به درمان تنگی خفیف آئورت وجود ندارد. در این حالت بیمار تنها نیاز به پیگیری و چکاپهای مرتب خواهد داشت. بسیاری از افراد مبتلا به تنگی دریچه آئورت به مشکلات دیگر مانند: فشار خون بالا یا به انواع آریتمی های قلبی با شکل، نیز مبتلا هستند. داروهای ضد فشار خون یا ضد آریتمی نمیتوانند روند تنگی دریچه را معکوس کنند. مصرف این داروها ممکن است تا حد زیادی به حفظ سلامت قلب کمک کند. در صورتی که داروها قادر به حفظ وضعیت نرمال قلب نباشند، ممکن است بیمار نیاز به انجام عمل جراحی داشته باشد. در این حالت پزشک انجام یکی از جراحیهای زیر را به شما توصیه خواهد کرد:
تعویض دریچه آئورت
برای این کار از دریچههای مکانیکی یا بیولوژیکی (دریچه گاو، خوک یا اهداکنندگان انسانی) استفاده میشود. اگر جراحی بصورت باز انجام شود، جراح قفسه سینه را برش زده و دریچه را تعویض میکند. البته میتوان دریچه را با استفاده از کاتتر (تعویض دریچه آئورت با ترانس کاتتر TAVR) نیز تعویض کرد. TAVR روشی کمتر تهاجمی است. در این روش جراح برشهای بسیار کوچکتری بر روی قفسه سینه میزند. بهبود سریع و ناراحتی کمتر پس از عمل از مزایای استفاده از روش کمتر تهاجمی هستند. تصمیم گیری در مورد انجام هریک از این روشها به وضعیت بیمار و جزئیات بیماری او بستگی دارد.
والوپلاستی با بالون
این روش معمولاً برای نوزادان و کودکان مبتلا به تنگی دریچه آئورت مورد استفاده قرار میگیرد و کارایی آن در بزرگسالان کمتر است. در این روش پزشک کاتتر (یک لوله بلند و انعطاف پذیر) را از طریق یکی از عروق خونی سطحی به سمت قلب هدایت میکند. در انتهای کاتتر یک بالن قرار دارد. زمانی که نوک کاتتر به دریچه میرسد، بالن باد میشود. باد شدن بالن موجب باز شدن دریچه سفت و پهن شدن لتهای آن میشود.
بهبودی بیمار پس از تعویض دریچه چقدر طول میکشد؟
زمان بهبودی به نوع عمل و میزان سلامتی بیمار قبل از انجام جراحی بستگی دارد. سرعت بهبود افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. بیشتر بیماران بایستی پس از جراحی تقریباً یک هفته در بیمارستان بمانند و میتوانند در مدت 4 تا 6 هفته به شغلهای ادارای خود بازگردند. در صورتی که شغل شما ایجاب میکند که بسیار فعال باشید، شاید به زمان مرخصی طولانیتری نیاز داشته باشید. در صورت جراحی با روشهای کمتر تهاجمی زمان بهبود، بستری در بیمارستان و استراحت در خانه کوتاهتر خواهد بود.
اقداماتی که بلافاصله پس از جراحی تعویض آئورت برای بیمار انجام میشود.
- پزشک پس از اطمینان از اینکه قادر هستید بدون کمک دستگاه نفس بکشید، لوله را از دهانتان خارج خواهد کرد. معمولاً این کار را در عرض چند ساعت پس از به هوش آمدن بیمار انجام میدهند. برای اینکه آرام باشید و احساس درد نکنید، داروهای ضد درد نیز به شما تزریق میشود.
- شما پس از جراحی تعویض دریچه در بخش مراقبتهای ویژه قلبی (CCU) بستری میشوید. مهم نیست چه روشی را برای جراحی انتخاب میکنید زیرا بهر حال در CCU به هوش خواهید آمد و احتمالاً یک لوله تنفسی نیز در هنگام به هوش آمدن در دهانتان خواهد بود.
- برای پاکسازی ریهها باید نفسهای عمیق بکشید و سرفه کنید. این مرحله بخش مهمی از روند بهبود شما است اما ممکن است انجام آن بعد از عمل جراحی دردناک باشد.
- شما میتوانید برای کاهش درد، هنگام سرفه کردن بالشی را به سینه خود فشار دهید.
- کارکنان بخش مراقبهای ویژه علائم حیاتی شما را به دقت کنترل خواهند کرد. به احتمال زیاد تا زمانی که در این بخش هستید، دائماً صدای بوق دستگاهها را خواهید شنید.
- زمانی که حالتان کمی بهتر شد، از قسمت مراقبتهای ویژه به بخش انتقال داده میشوید. به این کار انتقال گام به گام میگویند. پس از خروج از بخش مراقبتهای ویژه میتوانید ملاقات کنندگان بیشتری داشته باشید.